Vrijmetselaars Podcast - podcast over de vrijmetselarij

31 - Jaap over Alphonse Mucha

• Broeder Sander • Season 4 • Episode 31

Share episode

In deze aflevering praat ik met Jaap. Jaap heeft Tsjechisch-Nederlandse roots en is oprichter en voorzitter van de Praga Masonica, een onafhankelijke vereniging die het culturele erfgoed van de vrijmetselarij in de Tsjechische landen meer onder de aandacht wil brengen. Daarnaast is Jaap zijn expertise de wereldberoemde Moravische kunstenaar en vrijmetselaar Alphonse Mucha. Zijn er maçonnieke elementen terug te vinden in zijn werk en wat is zijn relatie tot de oprichting van de Tsjechische vrijmetselarij?

Prago Masonica - https://www.pragamasonica.cz/

Mucha Foundation - https://muchafoundation.org/en

AMMLA vereniging - International Association of Masonic Museums, Libraries and Archives - https://masonic-libraries.com/

Boheems Glaswerk J. Sadilek - https://www.thesquaremagazine.com/mag/article/202105book-review-bohemian-masonic-glass/

Sarah Bernard - https://nl.wikipedia.org/wiki/Sarah_Bernhardt

Jugendstil - https://nl.wikipedia.org/wiki/Jugendstil

Occultisme - https://nl.wikipedia.org/wiki/Occultisme

Le Pater boek met voorwoord van Jaap Sadilek - https://peinture-fraiche.be/en/book/le-pater-le-grand-oeuvre-dalphonse-mucha/

Le Pater (onze vader) - https://www.lepater.com/

Theosofie - https://nl.wikipedia.org/wiki/Theosofie

Grand Orient du France - https://godf.org/

Slavische Volkeren - https://nl.wikipedia.org/wiki/Slavische_volkeren

Bohemen - https://nl.wikipedia.org/wiki/Bohemen

Jan Amos Comenius - https://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_Amos_Comenius

De Schotse Ritus - https://www.aasr.nl/

Support the show

🙋‍♂️ Ik vind het leuk als je contact met me opneemt. Dat kan via:
📧 E-mail - vrijmetselaarspodcast@gmail.com
📸 Instagram - VrijmetselaarsPodcast
👍 Facebook - Vrijmetselaars Podcast
🧑‍💻 Website - https://vrijmetselaarspodcast.buzzsprout.com/

🫙Vind je het leuk om naar de Vrijmetselaars Podcast te luisteren en wil je graag een fooi geven? Dat kan! Ga naar Fooienpod en doneer vrijblijvend éénmalig of maandelijks een zelf te bepalen bedrag.
Alvast bedankt!

Jaap:

Dat is een bizarre van Mucha dat die zowel katholiek bleef, maar ook maconniek actief was. En hij kon dat verenigen.

Sander:

Welkom bij de 31e aflevering van de Vrijmetselaars podcast. In deze podcast interview ik elke aflevering een vrijmetselaar of een persoon gelinkt aan de vrijmetselarij om samen met jou de luisteraar antwoorden te vinden op vragen over de vrijmetselarij. Op deze manier hoop ik een helder beeld te scheppen wat de vrijmetselarij nu werkelijk is en wat het niet is. En dan nu de nieuwe rubriek Ingekomen Stukken. Zoals jullie misschien aan de tijds code wel hebben gezien is het een wat langere aflevering. Vandaag Dus de ingekomen stukken hou ik kort. Ik heb een uh berichtje gekregen van uh David uit Zaandam. Waarde broeder, naar aanleiding

Jaap:

Je dingen

Sander:

van

Jaap:

van

Sander:

uw oproep een berichtje te sturen, reageerde ik. Al sinds enige tijd volg ik uw podcast. Hoewel de onderwerpen en gasten mijn wisselende interesse hebben, vind ik dat u het altijd met respect en enthousiasme brengt. Ik heb zelfs in een boud stuk een stukje laten horen om ook andere broeders kennis te laten maken. Met broederlijke groet. Nou David, ontzettend leuk dat je me een berichtje heb gestuurd. Dankjewel! Ja, de podcast heeft een grote diversiteit aan onderwerpen en euh ja, luister vooral de afleveringen waarvan je denkt nou, dat vind ik interessant. En als je iets niet interessant vindt, zou ik vooral niet verder luisteren, want dat is ook helemaal niet nodig. Alleen uh, het kan

Jaap:

Kan

Sander:

je.

Jaap:

je ook niet allemaal interesseren.

Sander:

En dat geldt

Jaap:

Dat.

Sander:

natuurlijk voor alle, voor iedereen en alle luisteraars. Uhm. Pick up pik eruit. Wat je leuk!

Jaap:

Leuk vind en.

Sander:

Dat zijn altijd weer dingetjes die je misschien wat minder interessant vindt. Of als je halverwege het luisteren denkt nou uh, ik klets uh, dat is niet mijn pakkie an. Maar schroom niet en zet m gewoon uit.

Jaap:

Uhm dan gaan we nu gauw door naar de.

Sander:

Een superleuke gast met een boeiend, boeiend verhaal. Een verhaal waar ik eigenlijk niks van af wist en.

Jaap:

En uh zodoende heb ik weer

Sander:

Heel

Jaap:

heel.

Sander:

veel geleerd en door naar de aflevering. In deze aflevering heb ik Jaap te gast. Jaap is kenner op het gebied van de Tsjechische kunstenaar en vrijmetselaar Alphons Maria Mucha. Samen gaan we het hebben over de mens en de vrijmetselaar Mucha. Jaap. Welkom, welkom in Studio.

Jaap:

Goeiemorgen en bedankt voor de uitnodiging.

Sander:

Ja graag gedaan. Andrea Kroon had uh had jouw naam getypt van uh als je nog een leuke gast uh zoekt. Kloppen ze bij Jaap aan? Dus bij deze Heel fijn dat je de bent. Waar we eigenlijk altijd mee beginnen is met uh de vraag van uh ja je bent zelf ook vrijmetselaar. Hoe ben je destijds bij de vrijmetselarij terecht gekomen?

Jaap:

Ja dat is een uhm lang verhaal wat bij velen misschien het geval is. Uhm ik ben in uh acht 69 in Nederland gekomen. En mijn oom was professor Jaap Kistemaker en die heeft in uh misschien. T was 69 Kerstmis thuis. Voor de familie zijn drie kinderen mij en de en en z'n vrouw een een soort zogenaamd kerstverhaal gehouden. Maar dat was eigenlijk helemaal geen kerstverhaal. Dat was een was en Mike was een ik bouw stuk eigenlijk.

Sander:

Alaska is.

Jaap:

En dat was zo'n wonderlijk verhaal over macrokosmos, microkosmos over de oneindigheid van de geestelijke vermogens van de mens. Dat heeft me ongelooflijk geboeid en vastgehouden en ik kwam kort daarop uh erachter dat er dus 111 maconnieke overtuiging van me was.

Sander:

En hoe oud was jij toen?

Jaap:

En toen was ik uh twintig geloof ik.

Sander:

Ah ja.

Jaap:

Ja. Dus uh, nou ja, dat was een inspiratie opgevoed en in een land waar t atheïsme hoogtij vierde, waar ik weer in Nederland mensen tegenkwamen die een prachtig verhaal hadden over dat er toch meer is dan het materiele wat je om je heen ziet. En nou zit je tegen te twijfelen en nu kwam dat verhaal wat mij ontzettend inspireerde dat het toch meer is dan het atheïsme en meer is dat het uh uh hele simpele geloof zeg maar het barokke katholieke waar Midden-Europa bekend is met een hele persoonlijke god H. En uh, nou ja, dat sluimerde. Ik ben op bezoek geweest, Ik heb literatuur verzameld, maar ik studeerde nog en uh, ik vond het nog iets te vroege vorm. Maar uiteindelijk uhm ben ik door mijn werkgever uitgezonden naar uh uh naar Engeland en uh toen raadde mijn oma aan dat ik daar uh in een loge best zou kunnen toetreden, want uh daar komt de vrijmetselarij vandaan. En ik ontdekte er bestaat een anglo Duits loge, dat was een Nederlandse loge ontstaan in de oorlog van Nederlands uh vluchtelingen die na de Engelandvaarders

Sander:

Aangaan.

Jaap:

en die hebben.

Sander:

Ja,

Jaap:

Engelse loge opgericht, maar voor Nederlanders. Er

Sander:

was

Jaap:

was een

Sander:

een.

Jaap:

reguliere loge onder t uh Engelse grootmacht, maar uh bezet door Nederlanders maar wel in Engelse taal en met het Engelse lied Do aan het Evolution rituaal. Nou goed, dat was natuurlijk 1111 bijzondere mogelijkheid. En dat was nog n oud uh uh nog n Nederlander eigenlijk.

Sander:

Oh ja, ja.

Jaap:

Uh die uh met pensioen was. Het was een oud diplomaat met een Engelse vrouw getrouwd, vandaar dat die daar bleef en die vond het heel leuk om uh voor mij dan uh borg te staan. En daar ben ik dus in. Gewijde tweede graad, derde graad en zelfs geëxalteerd in tintje in de Royal Arts wat me aanbevolen werd. Ik ben daarna uhm teruggekomen naar Nederland, want ik was een expat. Reed. Ik werkte jarenlang voor de ABN Amro bank. En toen ben ik geaffilieerd in de in Naarden in de loge Jan Amos Comenius. Omdat daar woonde we. En met mijn Tsjechische achtergrond vond ik natuurlijk komen is een een inspirerend figuur. Dus dat was duidelijk dat ik in die loge kwam. Plus dat er een aantal mensen in waren die ook wilden. Mijn oom Jaap Kistemaker aanbevolen had

Sander:

Ah

Jaap:

zelfs professor Aalberts, zelf abstract een fantastisch figuren, leeft niet per. Maar uh, dus daar ben ik geaffilieerd, een tijdlang geweest en uh na mijn verdere uitzending naar Tsjechie en naar uh Praag ben ik geaffilieerd in de Praagse loge Most. Wat betekent brug?

Sander:

ja.

Jaap:

Nou daar heb ik bijna twintig jaar uh.

Sander:

AH aan

Jaap:

Tief

Sander:

die.

Jaap:

geweest voor het het meester en een aantal andere functies. Ik ben gedebuteerd grootmeester voor korte tijd geweest. Ik ben ook nog vertegenwoordiger van het Nederlandse Grootoosten bij uh, de Tsjechische Grootloge. Dus een soort nou ja, eerder functie je je. Je zorgt voor het goeie contact dus.

Sander:

Ja, ja. Ja lachte.

Jaap:

En uhm ja, ik ging me intens interesseren in Tsjechië voor de het culturele erfgoed van de Tsjechische vrijmetselarij, die eigenlijk voor. Als je in de Londense, Parijse, Oostenrijkse, Nederlandse musea en. Maar zo'n dikke wereld wist men voor Tsjechië eigenlijk niks. Terwijl het in Midden-Europa ligt, inmiddels tot de Democratische familie van de Europese staten en ook midden ligt. Praag ligt westelijker dan Wenen, westelijker dan Stockholm.

Sander:

Kan je nagaan.

Jaap:

Helsinki. Dat

Sander:

Ja.

Jaap:

beseft men te weinig. Die mentale grens van de Oost-West is een Koude Oorlog grens en die moet dat her definieren. Er is een Midden-Europa met oude traditie en de maar zo niet was er nu in Midden-Europa heeft een lange en interessante traditie en die probeerde ik naar voren te brengen en daartoe heb ik op een gegeven moment opgericht. Een uh, een vereniging en prak dan maar zo nica met een uh website. En uh waar ik dan probeerde dat erfgoed te presenteren aan de aan het publiek zowel broeders als profane als.

Sander:

Ja.

Jaap:

Lenen. En uh nou dat is een succes geworden. Uh t uh. Punt is dat De Grootloge in Praag heeft een minimale collectie. Er is gewoon niet veel over gebleven. Nationale musea hebben iets in in de Oostenrijkse Grootloge. Museum is er wat in. In Den Haag is er wat, in Londen is er wat. Daar is best veel. Nou, die hebben allemaal iets en tezamen is het best aardig. Maar De Ligt niet samen H.

Sander:

Maar als je zegt er is niet veel overgebleven, was het dan voorheen meer in een stad dan in Tentijde bijvoorbeeld van de Tweede Wereldoorlog verdwenen of of was er al niet veel? Of hoe moet ik dat zien?

Jaap:

Uhm, ik kom later misschien nog op terug. De geschiedenis is uh veel van uh stop en go h dus.

Sander:

Ja.

Jaap:

Bijna honderd jaar was het verboden. Dan was er niet veel. De twintig en dertig jaar waren zeer actief en de sfeer veel. Het is toen gesloopt door de oorlog en nog veertig jaar. Communisme heeft tot grote verliezen van het.

Sander:

Ja dus.

Jaap:

De manieren van. Het is niet alleen maar roof ten dele, maar ook zoekraken, vergeten.

Sander:

Ja.

Jaap:

Misschien door brand of wat dan ook, dus er is weinig over.

Sander:

Dus hetgeen wat we nog was, dat heb jij geprobeerd in kaart te.

Jaap:

Ja en een manier om dat te doen is van de eigenaren een goeie foto krijgen wat meestal verstrekt werd en zo. Als je t op een webs zou doen kan je opeens een hele collectie tonen, al is die niet op n plaats.

Sander:

Maar hoe weet jij dan?

Jaap:

Te veel museum eigenlijk.

Sander:

Ja, ja, maar hoe weet? Hoe weet jij dan waar dat ligt? Hoe en?

Jaap:

Zoeken zoekt.

Sander:

Gewoon zoeken.

Jaap:

Zo gauw zoeken,

Sander:

Ja.

Jaap:

opbellen, bezoeken. Ik ben een veel in het Oostenrijkse Vrijmetselaars museum en in Wenen geweest. Heb ik goeie contacten opgebouwd en die laten je verzamelingen zien en dan ontdek je dingen. Mag ik ze fotograferen? Natuurlijk. Vermelding van hun, waarvandaan dat komt? Hetzelfde in Londen, hetzelfde in in de Bayreuth. Dus dat is ze. En Den Haag ook.

Sander:

Mm. Hu? Ja.

Jaap:

Dus dat was niet zo moeilijk. Euh, ik heb het op een amla vereniging, dat is een vereniging van Europese Maas en ik musea. Uhm, daar ben ik dus een keer uitgenodigd. Wat doen we? Oostenrijkse vriend? Die was uh directeur van het Oostenrijkse Vrijmetselaars museum en die introduceert met Dane. En toen heb ik die virtuele musea een presentatie aangeboden en die vond men interessant dat dat uh was nog ruim voor cool wit dat het een interessante manier is van uh moderne manier van presentatie en zo ben ik ook lid geworden. Of sprak men wel zo die K vereniging? Het is een vereeniging die die geregistreed zag bij

Sander:

Beide.

Jaap:

de als een vereniging met statuten en leden enzovoort. Ik was ben er voorzitter van en uh dus dat was een novum voor de vereniging. En de schouwburg is da's inmiddels al die musea over zijn gegaan, ook hun te goed presenteerden op het internet.

Sander:

Wat leuk!

Jaap:

Dus uh, daarmee ben ik een voorloper geweest. Met natuurlijk het technische nadeel dat ik die dingen zelf niet bezit en dat

Sander:

Nee,

Jaap:

ik niet kan zeggen ja,

Sander:

nee.

Jaap:

kom maar binnen dan kan je t nog echt zien H.

Sander:

Maar bij jou was het meer een soort noodzaak omdat dit de enige manier was om al die objecten samen te krijgen. Dat kon alleen digitaal. En uh. Vervolgens zagen de andere mu zei van oh wacht eens even dat zag ik wel. Een mooie manier van

Jaap:

Al mee begonnen. Euh, mondjesmaat. Maar ik probeerde echt een compleet beeld te geven met wat aanvullende artikeltjes. Nou ja, dat uh heeft mij nogal veel tijd gekost en zoeken maar vond ik erg leuk. En zo ben ik eigenlijk verder gaan dat ik meer geïnteresseerd in een aantal thema's. Wat bijvoorbeeld uh, als je dat naar de wereld wilt presenteerde. Want dat was mijn eerste insteek dat

Sander:

moeten.

Jaap:

automatisch uh gaat de broederschap en het profane uh gezelschap in Tsjechi ook kijken naar die dingen en kant? Maar als je t structureert dat t ook in de wereld komt, daar ging mee op dat je die witte plek op de kaart een beetje wegwerkt en.

Sander:

Ja.

Jaap:

Daarom is die presentatie in t Engels. En zo ben ik ook op thema gekomen die resoneren in de wereld. Dat N en dus zo'n voorbeeld is. Al vond vroeger bijvoorbeeld die toch wereldberoemd is, maar die M als uniek kan, totaal onbekend is geweest. En dat geeft de ruimte om dat te presenteren.

Sander:

Ja, een.

Jaap:

Een ander thema is bijvoorbeeld uh Maassen, Niek Glas uit Bohemen. Dat is 111 toegepast uh product uh t toegepast kunst product zou k maar zeggen. Waar de Tsjechische industrie voor de g voor glas productie zeer wereldberoemd is. Al al paar honderd jaar.

Sander:

Om zeker.

Jaap:

Boheems glas is een het fenomeen, maar dat daarbinnen een aparte stroom is van Mas. Uniek glas wat heel veel van geproduceerd is. Een hele wereld geëxporteerd, dat weten maar weinig mensen. Er zijn musea in Londen en uh Den Haag uh Duitsland die dan veel van die glazen hebben staan maar kunnen het niet goed definieren.

Sander:

Daartoe

Jaap:

Toe heb ik wel met een collega uh historica op t glas gebied in n Tsjechi uh geconcentreerd en we hebben een tentoonstelling gehad, thema gemaakt en uhm het eindelijk een boek gepubliceerd wat zich dus bezighoudt met het uh het Boheemse. Maar zo'n dik glas uh

Sander:

gaat.

Jaap:

waar de oorsprongen en alles daaromheen en dat is succes wordt het dus in de hele wereld wordt het verkochte.

Sander:

Ja.

Jaap:

En het vult 111 leemte in de

Sander:

Ja,

Jaap:

onderzoek

Sander:

precies.

Jaap:

voor musea of uh verzamelaars of uh veilinghuizen die dat thema vaak tegenkomen.

Sander:

Ja ja, ze hebben een bij die in beide facetten, zowel dat Boheems glas als uh de vrijmetselaar Mucha, maar ook de vrijmetselarij in die contreien. Daar was de school weinig over te vinden en je hebt dat allemaal samen weten te brengen en in kaart kunnen brengen. Dat is mooi. Alfons Mucha wist jij uh zelf? Want t neem aan dat je in je jonge jaren wel wat van Alphons Mucha heb gezien. Wist je zelf dat ie vrijmetselaar was of waar niet? Kwam jij daar achter?

Jaap:

En dat is een grappige. Ik heb een M van zijn zoon hier zien mogen. Die schreef over zijn vader in begin midden jaren zestig 1111 biografie over het leven van zijn vader. En daarin wordt helemaal oplettend vermeld dat die uh begraven werd met het was een soort staatsbegrafenis. Uh uh maar dat de v zegening of t uh d de ritueel van een katholieke kerk hem niet gegund waren omdat hij vrijmetselaar was.

Sander:

Oh, en.

Jaap:

En dat is de enige opmerking geweest, maar dat heeft me wel vastgehouden. En uh, later kwam ik uh op een tentoonstelling van uh Alphons Wolga in Praag, waar ze een museum hebben. Uh was n of twee, maar ze Nike Bauhaus waren daar tentoongesteld. Nou ja, zo kwam naar voren dat deze man uh kennelijk een vrijmetselaar was en dat heeft mij in nieuwsgierigheid uh aangewakkerd om eens te kijken of we Vermeer dat te leren kennen. En dat dat is een ontzettend veel van.

Sander:

Ja, dat moorden dat zijn. Laat me zeggen de topjes van de ijsberg. Dat je denkt van ho, ik lees hier een zinnetje. Ik zie hier twee objecten. Uhm, deze man was blijkbaar vrijmetselaar.

Jaap:

Ja, ik was het zelf al. Inmiddels een tijdlang dus.

Sander:

Weet je wat?

Jaap:

Gespitst op ben. Als dan zo'n beroemd uh figuur in het land en ook internationaal dan ergens. Het tipje van die ijsberg naar voren komt aan.

Sander:

Ja,

Jaap:

Dat?

Sander:

de.

Jaap:

Ja, dat wekte mijn belangstelling en dat ben ik gaan onderzoeken en inmiddels ontzettend veel naar boven kunnen halen.

Sander:

Ja en kan je daar wat over vertellen? Want hoe is zijn massa Nike reis verlopen? Want.

Jaap:

Nou ja, misschien moet ik even kort uhm heel kort hun uh levensloop want daar rij. Zijn momenten dat de vrijmetselarij om de hoek komt. Ha! Hij is in 68 in het Moravische stadje Ivan Sietze geboren. Dat zegt de meeste Nederlanders niet veel, maar dat is zeg maar iets van tachtig kilometer noordelijk van Wenen. Het grenst Moravia aan Anne Nieder, Eus, Reiche en.

Sander:

Ja, ja.

Jaap:

Dus dat is uh in die buurt een katholieke streek. Katholiek opgevoed? Hij ging uh helpt bij duidelijk talent al van vroeg af aan. Curieus genoeg uh afgewezen SES in de kunstacademie uh in en Praag. Toen werd ie praktisch. Hij schilderde bij W in Wenen, bij een toneelgezelschap of een theater decor gezelschap. Maar toen brandde dat theater er af en toen was ie dus. Uh, die firma was z'n klant kwijt en hij z'n werk. Dus toen ging ie naar Zuid Moravië, wat portretten schilderen en zo en uiteindelijk eindigde hij bij hij. Uh bij een graaf, Koen bij Lassie uh die m uh aanstelde om het decoreren van een landhuis van uh met mooie beschildering van de muren. Wat die dan deed. En hij was zo enthousiast dat ie een betaalde studie aan de academie in München.

Sander:

Ah.

Jaap:

En na een jaar ging ie zelfs door naar Parijs, waar de graaf hem dan ook weer die studie financierde. Nou, in Parijs, uh, kwam ie in de tijd dat uh dat die bloeide, wat kunst en en en ook occulte wetenschappen overigens H. Hij maakte een uh grote carrière, dat is heel bekend natuurlijk. Dat uh is als uhm n of t een graaf onthield. Uhm op een gegeven na een tijdje de subsidies uh de toelage is. En toen moest ie voor zichzelf beginnen. Niet als tekenaar voor tijdschriften, boeken, uh historische boeken en ontwikkelde hij dus uh z'n talent v als tekenaar en opgegeven dag in uh 1894 was ie in de studio correctoren doorvoeren en toen kwam er een opdracht of als tegen kerstmis of na kerst zelfs dat Sarah Bernard de beroemde. Actrice in Parijs, de meest bekende uit die tijd. Een poster wilde hebben voor een nieuwe uh, toen voor een nieuw toneelstuk. Uhm. En dat uhm. Er was niemand aanwezig, dus uh mucha gaan was uh degene die aangewezen is. Een

Sander:

Kijk.

Jaap:

uh kan jij doen? Wil jij

Sander:

Ja,

Jaap:

de.

Sander:

jij bent het toch? Ja, jij zit toch nog op kantoor? Doe jij t maar. Ja, ja.

Jaap:

En uh nou ja, dat heeft ie gemaakt en dat is een uniek iets geworden. Dat is heel anders dan alle posten voor die tijd. Het was een hele lange poster met ik figuur erop met prachtige Byzantijnse kleding met hele aparte uh milde kleuren. En uh nou ja, het werd aangeboden en uh. Sara was dol enthousiast erover, vond het fantastisch. Het is ook een doorslaand succes op de straat geweest. Toen het geplakt is aan de muren rukte de mensen er af als uh verzamelaars

Sander:

Oh

Jaap:

objecten.

Sander:

ja,

Jaap:

Ze bood m een contract aan voor zes jaar of zoiets. En

Sander:

zo.

Jaap:

uh, toen heeft ie nog vijf, zes andere posters in diezelfde stijl voor andere toneelstukken. En toen kwamen de grote commerciele firma's uh, Nestlé uh Monaco, casino en uh je neemt Jones.

Sander:

Toen werd echt een carrière kreeg echt een boost.

Jaap:

Precies allemaal in diezelfde stijl een poster wilden hebben. En dat is dus de hoogtepunt geworden van de Jugendstil alla Mucha. Je spreekt het mocha uit H. De Fransen zeggen soms de Mucha of anderen en de Amerikanen better mu kama. T is.

Sander:

Ga

Jaap:

Op

Sander:

op.

Jaap:

z'n Tsjechisch en betekent vliegen over het.

Sander:

Vliegen.

Jaap:

Vlieg, vlieg

Sander:

Vlieg.

Jaap:

en vlieg je?

Sander:

Oh ja.

Jaap:

Ja. Ja. Ja.

Sander:

Wauw!

Jaap:

Nou ja, goed Tsjechisch kende niet veel mensen, dus

Sander:

Nee,

Jaap:

uh.

Sander:

zeker niet nee. En wat gaat?

Jaap:

Nou goed, hij uhm was toen uh een succesvolle gevierde man. Uhm. Maar hij kreeg op een gegeven moment toch genoeg van die commerciële opdracht. Zes, zeven jaar lang. Uh. De hoogtepunt is rondom de wereldtentoonstelling 1900 die in Parijs was. Dat was een reuze succes en dat was ook zo. Begin van de nieuwe eeuw en de Jugendstil viel daar toen hoogtij. Hij stond er midden in. Nee, illustreerde een groot uhm. Uh paviljoen van uh Bosnië wat onder Oostenrijk viel. En daar komt ook t zijn uh decoratieve stijl heel raam naar voren, ook gewaardeerd. Maar hij wilde meer, hij wilde. Hij vond die commerciële opdrachten natuurlijk nuttig voor z'n inkomen, maar hij wilde toch uh uh, hij was toch begaan met uhm spirituele zaken. Is weliswaar katholiek opgevoed, maar had een open mind. Bleef

Sander:

Ze.

Jaap:

z'n leven lang eigenlijk katholiek wel, maar niet actief. Maar hij heeft nooit afgezworen. Maar in Parijs, in de tijd van de occult ethische seances, waren dat vast heel erg. Uhm, druk mee heen. Hij zag het symbolisme van mensen als Charles Baudelaire en Stefan Mallarmé. Paauwe werd Le salon della raus en Claus met Joseph, ja dan En Erik Satie. Dat waren de kringen waar hij zich bewoog.

Sander:

Is dat de pianist Satie?

Jaap:

Ja.

Sander:

Ja. Ah ja, ja.

Jaap:

Maar ja, dat mengde kennelijk allemaal.

Sander:

Dat zal wel ja.

Jaap:

En uh nou ja en dat dat s inspireren, daar kom ik later nog op terug op dat. Dat was t begin van te zijn, maar als unieke inspiratie maar nog z'n profane carriere heeft toen uhm gezocht naar een uh expressie meer historisch uh symbolische werken te doen uh af van dat uh commercile posten bij.

Sander:

Ja.

Jaap:

En had een plan om reuzengrote doeken twintig grote doeken te maken waar de glorie en de geschiedenis van de Slavische volkeren getoond werd. Waar neemt het Parijs? Het het? Multiculturele met vele volkeren zag hij dat die Slavische volken te

Sander:

Ja,

Jaap:

weinig bekend waren

Sander:

ja.

Jaap:

en dat wilde. Hij corrigeerde door zo een enorme panorama van twintig grote doeken. Maar hij had een sponsor voor nodig en dat was de reden dat in Amerika vertrok. Uh 1904 Teruggekomen en nog een keer een 1905 zes cc daar naartoe verhuisd en bleef hier een aantal jaren. En dat he, die heeft hij uiteindelijk gevonden.

Sander:

Maar was hij in? Kijk, in Europa is die natuurlijk al ontzettend bekend geworden. Maar hoe was zijn bekendheid in Amerika? Want hij vertrok daar dus naartoe om een sponsor te zoeken.

Jaap:

Ja.

Sander:

Ja, maar kenden ze hem daar uberhaupt wel?

Jaap:

Ja dat is het grappige Heist natuurlijk. Uh. Het was bijna 1012 jaren in Parijs en heeft daar furore gemaakt. Dus in de wereld wordt ie was ie als.

Sander:

In de paleis.

Jaap:

Hij is de kunstenaar.

Sander:

Ja. Ja. Ja. Ja

Jaap:

En

Sander:

ja.

Jaap:

het is de Parijse Jugendstil, wat nagevolgd werd door een heleboel andere kunstenaars en die hebben ook variaties op die stijl gedaan. Dus er was een hele bewegen en hij was daar misschien het boegbeeld van. Maar niet alleen dus. In Amerika heeft die bekendheid ook al eerder verworven. Sarah Berna heeft toe toernooien in Amerika gehad.

Sander:

Ah, dat scheelt.

Jaap:

En met die posters werd ook in het Engelse naar M. Amerika gepresenteerd. Dus toen hij er aankwam werd hij op de hoofdpagina van grote Amerikaanse bladen gepresenteerd als de grootste decoratieve kunstenaar van de wereld op dat moment.

Sander:

Wow! Ja, ik.

Jaap:

Kwam er als een als een grote celebrity al.

Sander:

Ja dat scheelt natuurlijk dat als zij daar die uh die tour houdt met haar la toneelstuk en die poster, dat is eigenlijk al een soort promotie voor T voor hemzelf dus hoeft er eigenlijk alleen maar achterna te reizen. En uh.

Jaap:

Ja, en hij hoopte met die bekendheid dus dat die snel een sponsor kan vinden.

Sander:

Of dat

Jaap:

Tien

Sander:

die

Jaap:

knap verdienen. Hij gaf wat lessen en hij hoopte ook bij al die miljonairs portretten te maken en zo inkomsten

Sander:

zeker.

Jaap:

voor de Duitse theater in New York geschilderd. Hij heeft uiteindelijk, uh, de sponsor gevonden en Charles Crane was een uh millionaire Amerikaan die genteresseerd was in de Slavische volkeren en die heeft dan dan uh die financiën toegezegd voor die hele productie. En toen is ie teruggaan is overigens nog vlak voordat ie uit Parijs vertrokken is. Zie. Bevriend geraakte met een studente van M. Dat is maar digitaal of aan een. Een wakker meisje uit Bohemen die naar Parijs kwam, hem erg bewonderde, is een student geworden

Sander:

Ik.

Jaap:

en de uiteindelijk met hem getrouwd

Sander:

Kijk

Jaap:

en. Ze was wel jonger, twintig jaar jonger,

Sander:

maar.

Jaap:

maar dat heeft ze niet gehinderd.

Sander:

Nee.

Jaap:

Ze hebben een gelukkig huwelijk gehad en hij leefde samen tot het eind. Beiden. Andy is uiteraard met de meegegaan naar Parijs. Daar is ook z'n oudste dochter G. Geboren. En toen zei ze teruggekomen met het gezin naar Praag. 1910. Paar jaar later is een zoon z'n tweede kind en de enige twee die ze hebben hier ziek geboren. Die heeft dat uh mooie uh verhalen over z'n vader geschreven wat in de zestiger jaren verschenen is. En even terug in Bohemen begon ie dus te werken aan die twintig grote doeken.

Sander:

Ja,

Jaap:

Uh, maar voordat die daaraan begon had die nog een mooie opdracht op het uhm gemeentehuis van Praag. Municipal House heet dat. Uh, op z'n Tsjechisch. Dat is een prachtig Jugendstil gebouw wat 1905, zes net klaar was

Sander:

kijk.

Jaap:

en dat was van de gemeente. Om dus een muziekzaal, een grote concertzaal en de het restaurant en de biechtstoel bij en tentoonstellingsruimte feestzalen. Een prachtig UH centrum en dat moest gedecoreerd worden. En hij kreeg de opdracht om de middelste zaal de Burgemeester salons horen zeggen. Dat heeft hij op een fantastische manier gedaan en daar kom ik later nog op terug. En daar t zijn ook maar zo'n dikke sporen in terug te.

Sander:

Oh gaaf!

Jaap:

Nou ja, hij heeft toen tien jaar besteed aan die twintig doeken. Dat is echt een gigantisch opus en dat zijn gigantische doeken. Vier bij zes meter zijn een aantal, het aantal zijn kleiner. Er kon n firma in uh in België vinden die dit soort grote doeken kon maken, dus het enige.

Sander:

T Is gigantisch.

Jaap:

En uhm. Hij heeft zich toen teruggetrokken op een chateau in uh in uh superior. Dat is tussen Praag en en en uh Pilsen omdat daar grote ruimte waren waar die doeken konden uh geplaatst.

Sander:

Ja, daar heb je wel een fabriekshal nodig haha. Maar is dit deze, deze twintig doeken? Dit is dan is dit z'n eerste vrije werk. Want alles tot nu toe wat ik hoor is namelijk in een opdracht geweest.

Jaap:

Ja maar daar is nog voor en dan kom ik strakjes nog op terug is nog een fantastisch boek verschenen Le Pater de Onze Vader, geïllustreerd door hem en dat is.

Sander:

Elke.

Jaap:

Enige werk geweest.

Sander:

Ook en.

Jaap:

En dat is eigenlijk een breekpunt. Maar ik kom er even.

Sander:

Ja, doen we dat straks maar dan?

Jaap:

Geestelijke ontwikkelingen.

Sander:

Ja,

Jaap:

Wat daar? Dat

Sander:

dat is

Jaap:

is een

Sander:

een domme

Jaap:

hele

Sander:

blanke.

Jaap:

belangrijk breekpunt eigenlijk in z'n carrière. En daar speelt die geestelijke achtergrond zo'n grote rol. Uhm, hij heeft zich ook ontzettend ingezet bij het ontstaan van de nieuwe republiek Tsjecho-Slowakije, want hij kwam nog in tijd van het oude Oostenrijk keizerrijk kwam ie terug tegen 1010 ha. De Eerste Wereldoorlog heeft tot een desintegratie van vier grote Europese rijken geleid het Oostenrijkse, het Duitse, het Russische en het Ottomaanse. En op de restanten van het Oostenrijks keizerrijk ontstonden een aantal nieuwe republieken en Tsjechoslovakije was er n van. En hij heeft ze toen de ingezet als uh zeg maar een soort patriot zou k maar zeggen. Was ie daar heel blij mee. En heeft toen ook bijvoorbeeld de bankbiljetten, postzegels en dergelijke dingen om niet voor gratis ontworpen voor de nieuwe staat voor de nieuwe regering en die zijn ook allemaal uitgevoerd.

Sander:

Gaaf.

Jaap:

In uh 1930 vierde hij z'n zeventigste verjaardag. Hij is toen uh zwak. Zijn gezondheid liep wat achteruit in de jaren dertig schuurde hij veel aan de costa's.

Sander:

Of

Jaap:

Veel

Sander:

ik.

Jaap:

pistache neuzen in een badplaats in in Slowakije en uhm in 1939 bezetten de natie Duitsers uh Bohemen 15 maart. En hij was uh bekend natuurlijk als een beroemd figuur, als een patriot of zeg maar nationalist. Uh. Maar ik kom daarop terug. Hij is paradox, hij is een fervente nationalist, maar hij is ook een kosmopoliet. Tegelijkertijd

Sander:

Ik kijk

Jaap:

H. Dat is.

Sander:

je bijzonder

Jaap:

En

Sander:

aan.

Jaap:

aan hem. Maar dat was reden genoeg. Zussen, houding enz enz. En ze reden mee in het in de te republikeinse Tsjechoslowakije dat de Gestapo maar n van de eersten was die hem gearresteerd heeft. Hij is verhoord. Uh, hij is uh vrijgelaten na een paar dagen, maar z'n gezondheid was al zwak. En uh hij heeft uh last van had die van de longen en toen heeft die kort daarop uh longontsteking gekregen en toen dc in uh in in dus begin van de zomer is ie overleden.

Sander:

Hij is wel in Tsjechië gebleven. Of is die na die arrestatie gevlucht? Of.

Jaap:

Nee, nee, hij is gebleven met familie en al. En uh, nou ja, z'n begrafenis had uh stilletjes plaats moeten vinden. Dat is getrotseerd hè. De Duitsers waren nog niet helemaal heer en meester was maar net bezet.

Sander:

Ja. Ja, ja.

Jaap:

Dus uhm uh die begrafenis, daar namen honderdduizend mensen deel aan. Hij is op een nationale erebegraafplaats uh begraven. Dat kon de naties niet tegenhouden. Allemaal dus dat werd een soort nationale verzet. Uh.

Sander:

Ja. Verzetsdaad? Ja.

Jaap:

En alleen de katholieke kerk wilde M de zegen niet geven, vanwege dus zijn lidmaatschap van een loge. En hij is nadien toch gauw vergeten. H. Na de oorlog zijn stijl en natuurlijk eind jaren dertig ook in Tsjecho-Slowakije was Jugendstil uit h. Dat was ouderwets, dat was.

Sander:

Niet meer in de mode? Ja.

Jaap:

In de nazitijd was het natuurlijk ook te nationalistisch Tsjechisch. En na de oorlog kwamen heel gauw de communisten aan de macht en die moesten hem ook niet. Hij was te bourgeois, te nationalistisch, te weinig socialistisch, te weinig marxistisch.

Sander:

Eigenlijk is het wel gek, want aan de andere kant, als ik dan jou hoor dat ie die twintig uh l doeken maakt over dat uh Boheemse volk, dat zit ook wel een beetje tegen de communistische kunst aan dat dat g verheerlijken van het nationale uh gevoel.

Jaap:

Dat klopt, dat zou je de naad die die i d z'n werk is dus uh ook niet uh vernield uh door de communisten of zo. Dat is uh ten dele wel gebruikt. Laat ik het zo zeggen, hij is niet helemaal doodgezwegen, maar is ook helemaal niet gepromoot.

Sander:

Nee.

Jaap:

Tentoonstelling voor me gehouden. Hij is niet uh uh genoemd in de kunstgeschiedenis, dus uh. Maar t grappige is dat t Londense uhm Victoria en uh en Albert museum in de jaren zestig dat de flowerpower tijd uh kwam en zo heeft om een of andere reden Mughal naar voren gehaald en zijn poster en toen begon de revival. Dus de tijd ook Dat dus zijn zoon uh, de monografie over z'n vader z'n lever en dat gaf toegang en dat ze ook in t Engels verschenen.

Sander:

Ja.

Jaap:

Plotseling toegang tot dat levensverhaal en dat is heel boeiend en leuk en interessant geschreven. Kwam een heleboel interessante dingen naar voren en dat is in feite dus en plus die expositie. Dat heeft een soort restart van belangstelling gedaan. Heel snel in de flower power, in de D, de illustraties van Pose voorop.

Sander:

Ja. Ja, precies.

Jaap:

In stijl, soms aangepast en vernieuwd. Ook naar voor.

Sander:

Ja, ik heb er echt nooit over nagedacht. Maar nu je dat zo zegt en ik vergelijk die beelden in mijn hoofd, dan is het eigenlijk best logisch dat dat die gekoppeld zijn aan elkaar.

Jaap:

Men voelt er iets in wat ook in die uh jaren zestig de de bloemen tijd voelde, die die dat connecteren met

Sander:

Ja,

Jaap:

die.

Sander:

snap ik.

Jaap:

De de bloemen van.

Sander:

Ja ja snap ik, ik snap het. Wat leuk! Dus wie

Jaap:

Gierigheid. En uh. Ja. Sindsdien is het alleen maar verder en verder gegaan, want uh andere landen namen dat over. T werd populairder. En toen met het uh val van het communisme kon t familie terugkomen h want uh hij had z'n z'n zoon heeft verder nakomelingen nakomelingen. Die had dan weer een zoon als John Mucha. En die heeft nog dat een uh een kleinzoon en die heeft nu weer kinderen. Dus Marcus, dat is de achterkleinzoon.

Sander:

En.

Jaap:

En die hebben heel snel opgericht. Na de wending in Praag 990 hebben die een de Up Foundation opgericht en Mucha Trust in de Mucha Trust zit. Zeg maar al het bezit. Dat zijn bijna 3000 werken en 4000 foto's, want Mucha was een actieve fotograaf. Van posters zijn er natuurlijk veel meer gedrukt. H Dus daar is een collectie van. En dan heeft ie natuurlijk ook gewone olie en tempera werken gedaan en die zijn natuurlijk

Sander:

Natuurlijk.

Jaap:

uniek. Telkenmale dus dat uh uh de d. Dat is toch bij de familie nu en die hebben die foundation en die trust opgericht. Uh toch de grootste uh in c instellingen die dat kunstbezit heeft en uh die propageerde dat werk en dat is enorm succesvol geworden. Want uh er zijn inmiddels tentoonstellingen waar de familie de familie Foundation dan aan meewerkt. Dus het is een fenomeen wat inmiddels wereldwijd thuis geraakt is.

Sander:

Ja zeker.

Jaap:

Uh, nou ja, dat is toch bijzonder voor zo'n Tsjechische kunstenaar die t zo ver gebracht is, want t

Sander:

Ja,

Jaap:

is eigenlijk

Sander:

eigenlijk.

Jaap:

niet een andere kunstenaar die t zo ver in de wereldcultuur heeft gebracht als hij.

Sander:

Nee zeker. En ook wat je helemaal in het begin zei dat dat Tsjechië en de Bahai Bohemen dat is inderdaad uhm bij veel mensen mezelf inclusief. Is dat een beetje de blinde vlek. Hij is hij het heel mooi van T. Het ligt westelijker dan dan Wenen dan.

Jaap:

Stockholm of Helsinki.

Sander:

Terwijl dat zou je denken. Ja, dat is, dat is het westen en dit ligt westelijker dan dat. Maar het is inderdaad een beetje een soort vergeten gebied. Dat is belachelijk. Denk heel veel mensen ooit wel eens op vakantie geweest zijn in Praag, waar ze veel van dit soort moois hebben kunnen bewonderen. Ja, het is. Het is allemaal zo t Het voelt verder weg dan dat het nu is. Maar.

Jaap:

Ja, er is nog een inhaalslag te doen.

Sander:

Ja, ik bedoel.

Jaap:

Roel toch. Uh t heeft nog een achterstand van veertig jaar wat ingehaald wordt, maar het moet nog steeds gebeurd.

Sander:

Ja, maar ik

Jaap:

Maar

Sander:

mag.

Jaap:

goed, we hebben het over een soort profane, zeg maar op de.

Sander:

De mens Mucha hadden we het nu over.

Jaap:

Precies. Maar er is achter hem, voor zover ik. Ik denk dat de hele wereld ze herkent iedereen bijna z'n werk. Dan de tweede stap is dat niet iedereen herkent wie het gemaakt heeft dat het moet. Gijs Maar goed, dat neemt toe. Maar nu krijgen we nog een andere aspect. Wat heeft hen nou gemotiveerd na al die werkzaamheden en met name dat later werken? Ja, en dan komen we op, zei zijn geestelijke kant op zijn spirituele kant. En wat ik al zei, het begint eigenlijk dat ie als koorknaap je in de katholieke kathedraal het benul zingt en dan de rituelen van de katholieke ritus en de kerk benvloeden. Ha dat! Dat maakt indruk op hem, wat doorgaans op mensen rituelen.

Sander:

Ja, maken dat.

Jaap:

Natuurlijk indrukte, maar met de kathedrale glazen, met het wierook en en het gezang. Dus hij is daar gevoelig voor. Maar als C. De opdracht voor graaf Koen bij Lacy doet. En de die heeft dus keer een avondje met uh vrienden en kennissen op bezoek. Uh je spreekt allemaal Duits op dat moment en dan is kennelijk het gezelschap wat doorgaans katholiek is. Uh wordt de vrijmetselarij besproken als een duivelse zaak

Sander:

Ah

Jaap:

en

Sander:

ja.

Jaap:

en negatief en gevaarlijk enzovoorts enzovoort. Maar tot uhm hoe gaat verrassing? Uh grijpt uh de graaf in door te zeggen. Mijne heren, ik denk dat jullie je allemaal vergissen. Ik zou het als een grote eer zien als ik door. Hen zou voor de. Accepteert.

Sander:

En dan.

Jaap:

Fluisterde hij nog. Duitse keizer is een vrijmetselaar. Nou deze opmerking van De Grave, die Bogaers zeer waardeerde, zeer respecteerde. Niet alleen als hun broodheer en opdrachtgever, maar ook menselijk. Uh geen plotseling anders denken. D'rover, want tot nu toe de katholieke opvoeding zei dat het dus uh fout was.

Sander:

Des duivels. Ja, hij.

Jaap:

Hij is in Parijs gekomen en heeft in negen uh 87 887 en daar komt ie dus uh in het uh. Behalve z'n artistieke uh uh loopbaan ook in contact met die geestelijke stromingen zoal het symbolisme wat ik al eerder noemde, maar ook met de occulte wereld. En uh.

Sander:

Kan je.

Jaap:

Geïnspireerd door spirituele zaken

Sander:

Kan

Jaap:

kan.

Sander:

je. Ja, precies dat spirituele, dat occulte. Kan je in het kort uitleggen hoe dat occulte op dat moment uh d'r uitziet wat dat inhoudt? Hoe moet ik dat praktisch zien?

Jaap:

T zijn mensen die dan uh uhm naast het tradities en geloof komen met nieuwe dingen. Dus de tijd dat de theosofie ontstaat h.

Sander:

Ja, ja.

Jaap:

Tijd dat uh t zijn ook seances met uh hypnose s bijvoorbeeld en en en dergelijke dingen dus. Ja ik ik ben geen specialist.

Sander:

Nee, maar dan maar uitsnijden.

Jaap:

T zij de.

Sander:

Hebben we een idee?

Jaap:

De dingen. Euh, geheime wetenschappen betekent het letterlijk. Maar uh, d'r zijn allerlei soorten. Uh. Veel is verdwenen. ik moet wel zeggen hoe gaan is. Dus bijvoorbeeld in contact en sluit vriendschap met Camiel. Sla Marion was een astronoom en uitgever, dus 111 exacte wetenschap man, maar die interesseert zich ook uh niet grijpbaar.

Sander:

Interessant ja.

Jaap:

Albert de Rocha is een militair, ook een wetenschapper en bibliothecaris. Met August Strindberg heeft die contacten Wat een kloof. Zweedse toneelschrijver, poëet en essayist en samen voeren ze een laboratorium van het occulte en houden seances met hypnotiseur. Je dingen en andere proeven.

Sander:

Gaaf.

Jaap:

Uh nu zou je denken dat deze heerden uh een beetje vaag en en en zweverig over de dingen zegt.

Sander:

Ja, het klinkt ook een beetje als alchemie.

Jaap:

Ja. Mocha bleef altijd met z'n beide benen op de grond staan en toch een soort nuchterheid behouden, want hij zelf zegt over de dingen. En nu citeer ik hun wetenschap kent geen grenzen. Tegenwoordig is er geen weg. Beetje van toepassing. Dan de occulte wetenschap. Wil ik helemaal niet. Aangezien ze door de meest competente geesten in het gebracht. Het mens steelt in zijn nieuwsgierigheid de rond. Leeg. Maar verwonderen.

Sander:

Ja.

Jaap:

Dus ja, dat mystieke, de de ongrijpbare, esoterisch occulte dingen, ja, ja, maar het blijft toch nuchter kijken wat het. allemaal is.

Sander:

Nuchter maar super open minded.

Jaap:

En open minded pussies. Nou ja, dat brengt hem uiteindelijk bij de vrijmetselarij. En ik vind dat ook wel logisch dat uh het. Dat biedt de mogelijkheid natuurlijk. De massa een drie om om om diep esoterisch te gaan, maar ook minder diep te

Sander:

Gaan

Jaap:

gaan. Het

Sander:

het

Jaap:

geeft een brede waaier en als organisatie is ie uh redelijk praktisch, functioneel en bewezen zeg maar.

Sander:

ja.

Jaap:

Want veel van die occulte deze bewegingen zijn gebonden aan n goeroe die komt en gaat en uh maar z'n die boot m dus wat meer en hij had kennelijk kennissen die m daar op wezen. Hij is uh ingewijd in de loge Les Ice Parade du Progres in 1898 n huwelijk cadet wat nog steeds de t hoofd uhm uh hoofdvestiging is van de Grand Orient de France. Dat.

Sander:

O ja, de Franz. Ah ja.

Jaap:

Dat is uh wat we nu doen, zeggen de de de niet reguliere. Maar goed, het was uh wel de belangrijkste grootste en moet gaan. Wist natuurlijk niet beter in dat om.

Sander:

Nee. Zeker. Ja.

Jaap:

Overigens bestond het ook niet, noch de reguliere E. Die is acht uh 1913 pas opgericht dus uh we had geen keus dan.

Sander:

Dat is wat er

Jaap:

En

Sander:

was.

Jaap:

het grappige is dat bij het uhm. Zich aanmelden heeft later memoires geschreven hoe hij aan de vrijmetselaar gekomen is, want daar citeer ik.

Sander:

Oh wat gaaf!

Jaap:

Maar dan zei hij. In de vrijmetselarij ben ik op zoek naar de kracht van broederschap, kracht van liefde en. Die mij het vermogen zouden geven om te werken aan de bevrijding en verheffing van onze Tsjechische natie.

Sander:

Oh, ook nog die.

Jaap:

Ja, hij nam het op. Eigenlijk een beetje politiek hè?

Sander:

Ja en.

Jaap:

Enne. Nu moeten we veel beseffen dat de Franse vrijmetselarij en Grand Orient van die tijd een toch al politiek.

Sander:

Ah, zo ja.

Jaap:

Een een uh, een instelling die sommigen beweerden in feite de kerk van de de republikeinse Frankrijk was h uh ze

Sander:

De

Jaap:

was.

Sander:

vader.

Jaap:

Betrokken bij het oprichten eigenlijk van de partij radikaal

Sander:

Ja.

Jaap:

en sterke bevorderen haast van het liedje is isme.

Sander:

Ja,

Jaap:

Die

Sander:

die.

Jaap:

Derde Republiek was nogal euh, ja, strict geworden. En daar komt die die die socialistische partij ook een beetje naar voor.

Sander:

Ja, dus in dat licht is zo'n uitspraak.

Jaap:

En dat werd dus welkom geheten. Want uh, in die loge zaten ook heel wat belangrijke figuren die in ministeries zaten waar ook in die tijd Frankrijk ook wat vooruitgang boekte in in sociale uh wetgeving, verkorten van de arbeids, uh kinderarbeid en uh gelijkstelling van vrouw V nogal van dat soort.

Sander:

Ja, precies.

Jaap:

Bekende dingen die in tijd uh in de Frankrijk in de politiek doorgezet war ook een beetje die die die grootloge en haar leden achter de de leden natuurlijk te wachten. hoeverre hij actief is geweest is moeilijk na te gaan, want uh ik vermoed als kunstenaar dat die misschien niet al te actief is geweest. T Thema inspireerde hem en rond 1900 of 1899 verscheen ik heb t eerder genoemd Lidmaat. Dat is t uh uh t Onze Vader en dat is het Onze Vader. Gebed h. T.

Sander:

Mm hu.

Jaap:

En de katholieke en de christelijke gebed. En dat heeft ie aan genomen als een soort uhm, tsja, een visitekaartje van z'n denken. Waar hij t illustreert? Aarden. T Zijn zeven illustraties met uh n een prachtige joekel stuur plaat waar alle symbolen in zitten. Dan zit er een tekening van ja, hoe hij dan dat thema eigenlijk de weg van donker naar licht.

Sander:

Ja. Ja. Ja ja.

Jaap:

Gesteld is gevisualiseerd met een. T is een beetje schoolplaat. De tekening kan je.

Sander:

Oh ja.

Jaap:

En als derde is er een tekst waar dan die dat ene regeltje Onze Vader in de hemelen. Dan geeft hij daar een soort eigen tekst interpretatie waar maar zo'n dik element in voorkomen. En ook in die illustraties komen ook wat Mazowiecki symbolen voor, dus daar zie je een een soort overlap van z'n. Uitgaande van een katholieke uh preek of of 111 gebed. Waar hij en masse een ik element aan toevoegt

Sander:

Gaaf

Jaap:

en. Dat

Sander:

dat.

Jaap:

is een bizar brevet onvermogen dat die zowel katholiek bleef, maar ook was toen ik actief was. En.

Sander:

Ja,

Jaap:

hij kon

Sander:

we.

Jaap:

Verenigen.

Sander:

Heel mooi. Ja.

Jaap:

Zoals later ook hij van een nationalisme en patriot zeg maar. Voor het Tsjechische volk was maar dat uitbreiden tot een soort uh pan Slavische ook de andere Slavische volken bevoordeelde moesten ook naar voren.

Sander:

Ook met z'n allen.

Jaap:

Maar uiteindelijk kinderen laten leven. Kom er nog op terug. Uh. Breid dat verder uit tot een soort universalisme de alle mensheid. En dan kom je natuurlijk maar zo Nico, dat wereld broederschap zei ja dat dat t op een wonderlijke manier komt hij dat allemaal uh verenigen. Uhm. In Amerika waar hij een aantal jaren was, kon hij weinig gaan dialoogjes doen, want uh uh de Amerikaanse loges uh hadden geen contact met de kantoren in de Franse en hij?

Sander:

Niet ver.

Jaap:

Verder dan een gezel gekomen in Parijs, dus dat uh gebeurde pas na zijn terugkeer naar Tsjechië. Daar waren wat uh logjes. Uh. In Praag was er een logische, maar die opereerde in Hongarije of in in en in Slowakije, wat nu Slowakije heet. En uh ja dan moet ik misschien uh 1918 is op moment dat er een uh einde van de wereldoorlog is eerste wereldoorlog. En uh ontstaat er een een nieuwe republiek die Tsjecho-Slowakije waar Bohemen en Moravië en ook Slowakije onderdeel van zijn. En dat is een moderne staat met de constitutie die democratisch is en uh toelaat de uh vereniging uh zonder controle.

Sander:

Elk.

Jaap:

En dan moet ik heel even iets terug of toelichten over de achtergrond en vrijmetselarij in Tsjechië en in Bohemen. Die is uh net zo oud als in andere West-Europese landen. De eerste vrijmetselaar was in de Tsjechische edelmannen graaf Quincy. Maar hij was ambassadeur in Londen en werd in zeventien. 31 Het is heel vroeg alleen in Engeland in een loge ingewijd tijdens een verblijf daar. Was een beetje een politieke zaak. Maar uhm. Uh dat is een solo zaak. Uh pas laat dus. 1741 is de eerste loge opgericht, maar die was in Praag

Sander:

Ja, en

Jaap:

heel

Sander:

je.

Jaap:

kortstondig.

Sander:

Ja. Ok.

Jaap:

En uh. Want uh de Habsburgse heersers uh nee, de keizers en de zware keizer en koning van Bohemen, uh die had de meest te tijd v vonden ze de vrijmetselaar niet goed, dus die was de meest van de tijd. Maar de tijd van de verlichting, de plaatdikte, de laatste, de de laatste dertig jaar van de achttiende eeuw uh regering van Marie-Thérèse en haar zoon Jozef de Tweede en zijn broer Leopold De tweede was een tijd van de Verlichting en dat gaf ruimte dat de vrijmetselaar zich heeft ontwikkeld. En je kan het haast een soort gouden tijd noemen H.

Sander:

Cool.

Jaap:

Je had in Bohemen iets van tien loges, met name in Praag en in Brno en nog een provincieplaats. Je was er ook nog eentje die uhm. Actief waren. Er waren merendeel uh adel en gegoede burgerij en van de universiteit geleerde en

Sander:

Ja.

Jaap:

Den oudsten militairen ook veel en het is een tijd geweest dat uh vele instituties uh opgericht zijn uh door de loges bijvoorbeeld het uh uh weeshuis voor uh een weeshuis vol weeskinderen natuurlijk.

Sander:

Uiteraard.

Jaap:

Dat is uh in die tijd opgerichte en dat bestond. Uh nou ja, tot vandaag de dag. Hoewel het overgegaan is in de gemeentelijk instelling uh later het Instituut voor Doofstommen voor slechthorenden, zeg ik vandaag de dag. En.

Sander:

Mm hu. Dat.

Jaap:

Functioneert nog.

Sander:

Gaaf?

Jaap:

En dat was de vijf, de oudste in de wereld, dus dat was toch 111 voortvarende zaak.

Sander:

Ja,

Jaap:

Uh

Sander:

en.

Jaap:

de wetenschappelijk uh. Genootschap. Wat tegenwoordig de Akademie der Wetenschappen is, is uitgegroeid tot het Nationale Museum. De grond leg uh de grondsteen is gelegd. In die tijd. En bijvoorbeeld de National Gallery de De National kunstgalerie is begonnen in die tijd door een vereeniging van patriottische kunst vrienden, waar het bestuur bijna allemaal vrijmetselaars zaten

Sander:

Leren

Jaap:

en de adel ook, en die uit hun eigen bezittingen. Dus dat het de eerste start was van zo een kunst.

Sander:

dat dus

Jaap:

Dus dat was een belangrijke tijd. Uh, de Franse revolutie heeft dat stopgezet. De Oostenrijkse keizer van toen, Frans de tweede, die was bang dat dat te veel. De Franse Revolutie. Inspiratie die loges zouden doen. Wat ons daar helemaal niet het geval was.

Sander:

Nee, maar

Jaap:

De de De hoge adel die in de loges zat in die tijd was gezagsgetrouw en die hebben de loges zelf opgedoekt. Toen bleek dat de keizer daar niet erg happy mee was,

Sander:

zo.

Jaap:

dus het is vrijwillig stilgelegd. Dat duurde helaas dus bijna honderd jaar, dus tot het eind van de Eerste Wereldoorlog.

Sander:

part.

Jaap:

Maar dat is een uh gek kronkel. Achttien uh 67 heeft Oostenrijks keizerrijk zich gesplitst in een Oostenrijks en een uh uhm uh o en een Hongaars derde? T Is een dualisme geworden. H Dus Oostenrijks-Hongaarse monarchie die.

Sander:

En

Jaap:

Die

Sander:

die.

Jaap:

had n keizer, n militaire macht n n financiële systeem, maar had wel een aparte parlementen in Boedapest en een aparte in Wenen. En die Hongaarse kant had een constitutie en grondwet die ietsje liberaler was dan de dan de Oostenrijkse, die verenigingen toestonden zonder toezicht van politie of UH of uh autoriteiten. En dat leidde toe dat daden een losjes opgelegd.

Sander:

Ja.

Jaap:

Ook Loge, die ook door Engeland erkend is en aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog had je bijna 7000 uh broeders in het Hongaarse deel.

Sander:

In t Hongaarse gedeelte. Oh ja, in de rijkste.

Jaap:

Ze deel was ze dus niet. H Dus de keizer die koning van de thee werd.

Sander:

Een deel van.

Jaap:

Was en ook koning van het Oosten.

Sander:

Als je.

Jaap:

D e in de den mocht het wel, was een beetje schizofreen.

Sander:

Ja

Jaap:

En

Sander:

en.

Jaap:

wat deed de Weense en Praagse broeders dan? Die gingen naar.

Sander:

Ja.

Jaap:

Bratislava of naar Boedapest waar de logjes legitiem waren. Daar is het rituele werk en in Wenen en in Praag hadden ze dan de de bouw stukken, de lezing.

Sander:

Ja, precies.

Jaap:

Rita Teeven aka.

Sander:

Creativiteit.

Jaap:

Te die als de verenigingen konden functioneren en waar het toezicht prima kon. Uh, ze werden over het niet al te veel geplaagd door het toezicht, maar zo, zo heet het opgelost. De kloosters werden grenzeloze C genoemd. En zo bestond er in Praag een loge Hiram, die dus rituelen in Oost uh in in Slowakije in in Bratislava werkte. Wat toen uh Potion III heet, op z'n Hongaars en uh per se boer, ook op z'n Duits. En uh daar zaten al een groep van Tsjechische uh broeders en mucha visiting visiteren leden ze kennen. En ja nu komen we dus uh na die eerste wereldoorlog met ontstaan van die nieuwe republiek en daar uh is Mucha met zijn vrienden van de Tsjechen uh in de loge. Hiram besluiten al nog voor dat de Republiek uitgeroepen wordt, kort ervoor dat het goed is om een Tsjechische Tsjechische talen gelovige op te richten.

Sander:

Ja, de.

Jaap:

Dat doen ze en dat wordt beloond. Ze Comenius of Tsjechisch komijn Sky. Die is dus 1918 In feite dan als eerste Tsjechische Louise, waar Mucha samen bij met uh een twaalf tal andere broeders dan de grondlegger is en tot.

Sander:

Ja.

Jaap:

Van de Tsjechische Tsjechisch talige vrijmetselarij.

Sander:

Wat gaat.

Jaap:

Want voor hem en zijn medebroeders en dat is dit hele thema en de ethos van de Tsjechoslowaakse vrijmetselarij en van de Eerste Republiek zoals ze dat noemen, is voor hun was het opus magnum het bouwen van de democratische Liberale Republiek. Dat was het eigenlijke doel dat de.

Sander:

Ja, dat.

Jaap:

De tempel. D.

Sander:

De.

Jaap:

D de humaan die tijd was voor hun v. V. Vleesgeworden die democratische republiek tussen waarden enorm.

Sander:

Heel letterlijk ik wil bestellen.

Jaap:

Stel kom ik nog op een interessant punt dat de anti krachten later met name uit de natie en de eigenlijke hoek kwam. Dat er beweerd werd dat de Tsjechoslowaakse vrijmetselaar hij een krachten in de Eerste Wereldoorlog voor en tijdens de eerste WO, die dus uh omver wierp. Het keizerrijk en ook het Duitse Keizerrijk en de eens te geëerde ontstaan van die republiek. Dat is helemaal niet juist. Uh d. Al die Tsjechen die bij betrokken waren, waren niet vrijmetselaars.

Sander:

A. De.

Jaap:

De roergangers die die zijn.

Sander:

Ja.

Jaap:

de Later geworden.

Sander:

Maar ja, geen.

Jaap:

Één. De Die waarde waren loyale burgers die niet in het actief verzet waren op één. Twee uitzonderingen.

Sander:

Ja.

Jaap:

Het punt is dat.

Sander:

Na

Jaap:

De oorlog.

Sander:

op.

Jaap:

Ze besefte dat die loges een systeem zijn dat het kan verstevigen de democratie door uit te dragen. Het democratische, het, het humane gedachtegoed van de Maas. Zo'n drie.

Sander:

Ja, dat is, dat hebben ze gebruikt.

Jaap:

De roerganger werd 1926 pas vrijmetselaar bij voorbeeld. En vele andere ook. Dus de set is ter versteviging van maar die hebben het niet gebroken.

Sander:

Nee Mo, ik kan me. Ik zit zo te denken als het moet, ga dan uhm samen met anderen die uh Tsjechische loge opricht. Ja, je hebt een kunstenaar in huis. De vrijmetselarij staat bol van uh, van de symbolen en de attributen. Werd hij ook meteen ingezet van nou, we moeten dingen ontwerpen Of of hoe? Hoe gaat dat in z'n werk?

Jaap:

Ja, en nou en of.

Sander:

Ja dat zal wel ja. Ik wou net zeggen als je zo iemand in je loge hebt dan zet je me aan het werk.

Jaap:

Dat duur, maar bovendien van hem. Hij bood ook onmiddellijk uh, eindeloos veel werk zelf aan door zijn enthousiasme.

Sander:

Ah ja, die.

Jaap:

Dus dat was uh heel makkelijk. Zoals hij bijvoorbeeld aan de staat aan de regering aanbood bankbiljetten

Sander:

Ja, precies

Jaap:

en

Sander:

de

Jaap:

uh postzegels.

Sander:

poster from NEX.

Jaap:

Waar hij overigens overal wat mos en niks in de weg werkte.

Sander:

Oh ja.

Jaap:

Uh, deed je dat ook van de master drie moet ik nog even z'n z'n maconnieke carrière in de Tsjecho-Slowaakse bib? Ik, want hij werd pas uh in in en meester in 1919 bij het oprichten van de loge waar het uhm geloofsbrieven dan van van Parijs toen kwamen van de Grand tour en de Franse en toen is ie uh meester geworden. Kort daarop is voorzittend meester van z'n uh van de loge Comenius geworden. Maar dat was n loge en liep parallel. Nog uit Italië opgericht, een ander loge na rot. En me moest weg vinden tot een groot lof je organisatie.

Sander:

Precies.

Jaap:

En toen heeft men gekozen de weg op dat moment. Een kennelijk een een beproefde weg dat men het uh Schotse ie dus uh de Opperste Raad uh wilde oprichten.

Sander:

Oh ja, die de.

Jaap:

Dan in die tijd de mogelijkheid had onder zich loge te besturen. En dus in uh Lausanne. In negentien tweentwintig was de wereld bijeenkomst van de Schotse ritus van de Opperste Raden mocht gaan met een aantal uh uhm uh broeders zijn daarnaartoe geweest, zijn zelf uh verheven tot uh uh t tot groot commandeur. De 33e

Sander:

Kijk.

Jaap:

gaat. En uh gelijktijdig is toen opgericht, eigenlijk de Schotse ritus voor de Tsjechische. Publiek in het najaar van Tweentwintig Uh is dat bevestig door de bijeenkomsten ook uh juli en interne in in Tsjechi, waarmee hij de hoogste gezagsdrager van de maar naar die in die tijd in Tsjechi was. En daarna zijn dus opgericht de verdere loges in uh in uh Pilsen bijvoorbeeld, dat ze een afsplitsing geweest. Maar de in 1923 is men wel overgegaan tot het oprichten van een Tsjechoslowaakse Grootloge, want uh

Sander:

Ja, die.

Jaap:

die uh splitsing was wel nodig. En dat zou eerst uh Grootloge van Itali doen, maar die was uh toen door Mussolini al in problemen geraakt. Dus uiteindelijk is de zuid slavisch uh Grootloge in Joegoslavi die uh kort daarvoor zelf uh sans is is opgericht. Of is is dat hele traject uit de bonden standpunt dus uh niet regulier geweest?

Sander:

Nee.

Jaap:

Uh maar dat is uh later in 1930 is dat geregulariseerd allemaal en zijn er vriendschappelijke betrekkingen met Lon?

Sander:

Agenda? Ja.

Jaap:

Goed dus. Hij is heel gauw dus uh aan de top gekomen en heeft met name z'n z'n zeg maar z'n uh positie gebruikt om ja, ik zal maar zeggen het evangelie van de Maagd zo'n RI te prediken. Hij was een goeie spreker, had zeer bevlogen ideeën en. Metaforen voor hem, dus hij was het boegbeeld eigenlijk naar buiten toe,

Sander:

Maar

Jaap:

naar

Sander:

hoe

Jaap:

binnen

Sander:

het

Jaap:

toe

Sander:

toch?

Jaap:

had die andere die het organiseerde. Daar was ie minder goed. En dan met niet alleen dat het het idee een goed woordje, maar dan ook z'n uh s z'n z'n vaardigheid als kunstenaar heeft ie gebruikt om een heleboel mooie dingen voor dit logjes te maken.

Sander:

Want hoe lag de vrijmetselarij rond die tijd in Tsjechi? Was dat? Was dat gevoelig of stond men overal open voor? Of.

Jaap:

Uhm. Tsjechi heeft een geschiedenis van protestantisme die meestal onderdrukt is. Uit.

Sander:

Ja uit

Jaap:

Uit

Sander:

en

Jaap:

de middeleeuwen. Het begint met Dionysus. Comenius Pala skeer. Al deze grote zonen van volken waar protestants in tegenstelling tot het naburig Oostenrijk naburig Beieren, naburig Polen naburig, Hongarije

Sander:

slik.

Jaap:

naburig en Slowakije, dus er zit een streek van protestantisme in, al is het heel lang katholiek geweest en onderdrukt.

Sander:

Ja.

Jaap:

Dus de. De sterke giftige angel die die in de buurlanden een mogelijk uit de kerk waren, waren nooit zo overtuigend en sterk.

Sander:

Ja, interessant ja.

Jaap:

Dus het was meer. En omdat de farm met haar bijna honderd jaar verboden was, of of niet actief was, was het iets wat men te weinig kende. De literatuur zussen over. Het punt was dat natuurlijk de nieuwe generatie zich stelde op de positie van de bouwers van de nieuwe vrije republiek. Dus ze waren bij de winnaars, zeg maar

Sander:

Ja.

Jaap:

H. Ze waren de architecten en.

Sander:

Ik snap.

Jaap:

Dus ja tegen deze heel veel uit de academische wereld heel voor respecteerde kunstenaar. Dus daar viel niet zo veel tegen in te.

Sander:

Snap

Jaap:

Die tegenkrachten waren in Tsjechië of Tsjecho-Slowakije toen uiteraard traditie in de katholieke kerk, maar die moesten

Sander:

misschien.

Jaap:

een toontje lager zingen.

Sander:

Ja,

Jaap:

Tijd in Tsjecho-Slowakije.

Sander:

ja. Nee dus. De vrijmetselarij had minder tegengas dan in de katholieke buurlanden.

Jaap:

Precies en

Sander:

Ja.

Jaap:

het atheïsme is in Tsjechie ook heel erg sterk. Al uit die tijd overigens hoor, dus dat uh speelde ook al. Nee, de tegenwind was en bleef natuurlijk toch ook wel discreet H. D'r was niet dus.

Sander:

Ja,

Jaap:

Van de daken geschreeuwd werd. H

Sander:

ja.

Jaap:

dat uh dat dat ook niet de.

Sander:

Maar hij gaf dus wel die lezingen.

Jaap:

Ja moet begon. Dus de Boeddha was daar open en eigenlijk en die konden t uh waar je t kwijt konden t uh goeie nieuws brengen. Dat deed ie. En heeft dus een serie lezingen gehad voor een vereniging die dicht bij stond bij Arbeiders Vrede. Henk de Vrije Gedachte en zijn gedachten over de vrijmetselarij, die hij dus ten dele geschiedenis, maar ook zijn eigen filosofische definitie ervan. Die zijn gepubliceerd in een serie krantenartikel achter elkaar. En die zijn er allemaal samengevat in een kleine publicatie die 1924 uh verscheen. En dat is dan uh uh. In feite zijn zijn belevingen van en daar zijn hele interessante stellingen. Misschien kan ik paar citaten.

Sander:

Zeker? Zeker.

Jaap:

Hij die de vrijmetselarij met zijn diepste wezen heeft veroverd. Zal het als een openbaring verlichten. Het vervangt alle religies. Hetgeen vreugde aan het leven. En de wil tot geluk. En in zijn hart vloeit uit de gedenkwaardige. Van zijn sublieme symbolen, onuitputtelijke jeugd en zaait in de meest geheime plooien van zijn ziel. Nieuwe en meer vruchtbare kiemen van de ware religie van de zuiverste mensheid.

Sander:

Jemig. Doede nog Doede nog maar eentje, want ik weet dat je de meer op je papiertje hebt. Ik vind het heerlijk om na te luisteren.

Jaap:

Vrijmetselarij kent als zijn basis motto Vrijheid van geloof en geweten. Het verwerpt. Geweld waarmee deze vrijheden worden geconfronteerd, terwijl het alle. Oordeelt, alsmede alle onderdrukking van de mensen vanwege verschillende gedachten en overtuigingen.

Sander:

Ja, en dat geldt nog steeds.

Jaap:

En

Sander:

En.

Jaap:

stelt nog. Dat is het aardige. Ze zijn nog allemaal eeuwig geldig.

Sander:

Ja mooi dus hij g Hij gaf dat soort lezingen aan uh uh aan aan dat soort partijen om het.

Jaap:

Het gewone publiek.

Sander:

Ja, dit.

Jaap:

Minder bedeelde publiek had gezegd, maar dat zat hem in hem met zijn kunst van posters nog even terug te grijpen. Wilde hij ook de gewone man bereiken? Dat kon je drukken, kon goedkoop zijn. Dat ook de gewone man mooie dingen mag hebben. Dat het niet exotisch is. Dat. Alleen hem. Hij is zelf een rijke man geworden en belangrijk geworden, maar dan had ie nog steeds oog voor en bij deze zo bevlogen met die vrijmetselarij, wat hem met name als een morele kracht voor verbetering van de mensheid. Ziet hij dat? Dat is het, zo stel ik. Die morele

Sander:

hele

Jaap:

kant, dat is voor zijn echt de boodschap. En hij houdt niet op

Sander:

opknap.

Jaap:

dat te prediken tot z'n dood aan toe.

Sander:

Ja en zijn er Zijn er werken waarvan je zegt nou, dat zijn echt sterk Mas zo Nike werken?

Jaap:

Nou ja, uh dat uh le pater wat ik noemde, dat is een breuk punt waar hij dus naast een commercile tijd nou behoefte heeft om z'n spirituele kant

Sander:

Jeetje.

Jaap:

een beetje te te laten zien. En gebruik daarvoor dan dat onze vader en uh, die illustratiewerk die dan als unieke elementen in. Hij maakte in 1910 de illustraties of decoraties van dat uh salon van de burgemeester in het Praagse gemeentehuis of het uh de de gemeente zalen huis maar.

Sander:

Ja, ja, wat je zei ja en.

Jaap:

En daar zijn de drie grote doeken die dan de drie fases van de Tsjechische of Boheemse geschiedenis moeten uit duiden met heleboel symbolen en mannen, maar een gewoon gewijde broeder. Als je goed oplet kan dan eigenlijk zien de eerste, tweede, derde graad. Dat

Sander:

Als.

Jaap:

kan je toch met niet al te veel moeite zien? Dat is uh uh de de de leerling uh broeder, de i situatie uit t wilde kouwe wereld uh. Neemt die een besluit een ander pad op te lopen? Bij de tweede als uh gezeild waarheden z'n leermeester ziet. Uh die hem dan het goeie pad op wijzen? En de derde staat die volle kracht uh op het goede pad. Voorbeeld ook voor anderen. Ach, daar kan je toch redelijk makkelijke in de

Sander:

Erg

Jaap:

de

Sander:

gaaf.

Jaap:

A, de ziener.

Sander:

Ja.

Jaap:

Koepel. Zie ook heleboel verschillende Slavische volkeren, maar die vormen n keten en daar zie je ook gewoon de broeder keten in feite en H. Dus je gaat een stap verder en hij laat die dubbele interpretatie heel makkelijk. We weten helaas niet of dat echt zo bedoeld is, maar het is er eentje

Sander:

Ja,

Jaap:

die.

Sander:

precies ja.

Jaap:

Daarmee. Dus ja.

Sander:

Ja, van het een komt het ander.

Jaap:

Ja, met zijn werken heeft de. Uhm gra uh k behalve t is lezingen en die ook gepubliceerd zijn in allerlei boekjes. Heeft die toen uh grafisch werk gedaan? Heeft zijn pracht erg uh uh grafisch werk van de m schoonheid, kracht en wijsheid gedaan. T is een prachtige prent die gebruikt is voor diplomas. Dus uh t.

Sander:

Masse niet de diploma's?

Jaap:

Ja ja.

Sander:

Ja ja. Ja ja.

Jaap:

Maar als unieke

Sander:

Adolf.

Jaap:

prent. 1925 gemaakt en daarin die zijn gebruikt voor uh een hoge diploma's. Het Grootloge uh gaf aan de nieuwe loges die punten zijn twee bewaard gewo. T bleven nog van. T is ook gebruikt voor de te uh. Voor diegenen die in de Schotse ritus de 33e graad kregen is dezelfde grafiek en dus ook het keren als een soort individueel diploma gebruikt voor een diplomaat die in Londen uh werk kreeg en daar ook geaffilieerd wilden worden. Dus t is ook uh. En Londen heeft ook zo'n prent in het museum. Hij heeft het uh briefpapier van uh, de Schotse ritus voor de Opperste Raad gemaakt. Ook briefpapier van een aantal loges gemaakt. Hij heeft uh uh d uh vier of vijf uh loge biesjes gemaakt. Die zijn heel erg mooi. Uh hele zuivere Jugendstil en massieve Nike Jugendstil. En die zijn zo mooi dat uh ze zijn geschonken aan de Grootloge in uh Londen aan het museum en die zijn daar heel erg trots op. Dat wordt permanent geëtaleerd en ook in wel eens in in uh kan omslagen van de boeken gepubliceerd. Dat is echt heel uniek. Uh worden ook door verzamelaars heel hoog gewaardeerd en heel goed prijzen Peters V kwadraat. Ja. Hij heeft ook vier glazen bokalen ontworpen. Prachtige dingen voor de derde graad de achttiende, de dertigste en 33e bedoeld als uh cadeaus bij uh bijzondere gelegenheid die. Me bijzondere gasten de Groot commandeur van de CIA, de zuidelijke jurisdictie. John Cools is een aantal keren in UH in Praag geweest. Uh heeft uh grote vriendschap met uh Morgan gesloten. Hij kreeg z'n commandeurs uh kapje van uh van vallende kogels en dat staat zijn naam ook in. En we vermoeden dat die ook weer zo'n gek prachtige kristallen bokaal heeft gekregen die opgeborgen is in dit uh Haus of de tempel in Washington.

Sander:

Want weet je in wat voor oplagen dat gemaakt is? Die is dat soort bokalen ja.

Jaap:

Nou ja, we vrezen weinig, want we.

Sander:

Hebben.

Jaap:

Uh uhm en foto's van uh zijn uh wat we w de vier vijf stuks uh.

Sander:

Oh.

Jaap:

Kunnen het traceren en de het is zeer schaars.

Sander:

Ja, maar.

Jaap:

Maar uh, de ontwerpen kennen we en d'r is een fotoserie met een klein boekje bij gegeven en dat is A gebleven, dus dat weten we dan.

Sander:

Gaaf, maar.

Jaap:

Maar hij heeft ook bijvoorbeeld de Voorzittend Hamer gemaakt in een hele unieke stijl voor zijn eigen loge. En toen een aantal keren herhaald het product voor nieuwe loges die opgericht werden als cadeau voor zijn moeder Loge in Praag. Uh Comenius uh, die gaf cadeau bij een dochter loge.

Sander:

Ja, precies ja.

Jaap:

Samen die dan ook uh uh zilversmid met ja prachtig Jugendstil zilver en half edelstenen. Nou ja, dat uh dat had voor Weckx dus een prachtige doos. Uh gemaakt voor. Ja regalia. Waar dan? Het uhm voor de pilsener loze? Waar dan dat bezel van die loodjes bovenop zit? Dus in dat opzicht was hij dan uh zeer actief.

Sander:

Alles wat je nu beschrijft en wat ik weet. Ze zijn een podcast. T Is audio. Maar alles wat je nu beschrijft is dat op jouw website Praca Sani Ka terug te vinden.

Jaap:

Daar vind je de meeste dingen vind je daar.

Sander:

Ja, dat zal ik voor de luisteraar alvast even zeggen. Ik zal een uh in de show noot zal ik die website uh noteren dat iedereen daar het kan opzoeken in elk geval.

Jaap:

Ik wil nog even z'n, zeg maar z'n finales de laatste jaar.

Sander:

Ja zeker.

Jaap:

Vermelden. In 1930 is hij zeventig geworden en toen hij me alle loges in Tsjechie hem erelid gemaakt, want hij was natuurlijk zo zichtbare en belangrijk.

Sander:

Ja.

Jaap:

Uh. Er was overigens een parallel met de Tsjechische Grootloge was er een Duitstalige Grootloge, de hete Grosse Loge Lessing en die, daar heeft ie ook goede contacten mee onderhouden. Dat komt door de Tsjechen. Duitsers in Bohemen leverde toch grote problemen, zeker de met de in de Tweede Wereldoorlog. Maar uh, in de broederschap was dat geen probleem en die werkte goed samen. Hoewel hij een Tsjechische patriot nationalist was, die goeie vrienden met de Tsjechen, het Duitse Grootloge die ook hem erelid hebben gemaakt en onderhield die contacten mee, maar heeft toen een aantal lezingen. De negentiende 3102. In de de 33 krijgen we natuurlijk de tijd dat in Europa de politiek de verkeerde kant opgaat. H Italie is al lang onder de fascist. Uh, Duitsland komt uh Hitler aan de macht. Polen krijgt een autoritair regime, Hongarije heeft dat al heel lang autoritair. En overal gaan de lichten uit. Alleen Bohemen houdt nog stand. Uh, en waar de democratie nog verder functioneert en de loge ook nog verder funktioneren. Hij voelt dat aan en komt al met een uh lezingen over de rede en de wijsheid. Uh dat houdt in tweendertig voor een loge waar hij deze twee thema's als de hoekstenen van een democratische samenleving en mentaal denken. UH poneert en dat breidt die uit in 34 in de lezing die hij noemt liefde, rede en wijsheid. Die drie, dat zijn de soort pilaren van in de Maas en de rivier, maar ook eigenlijk in de humaniteit. En dat probeert ie, die lezing. Uh, dat is op een Sint Jans vierde in in de 34G probeert dit te visualiseren in in een trip tegen drie schilderijen.

Sander:

Ok

Jaap:

Die

Sander:

die.

Jaap:

zouden uh een soort navolging wat hij die de die van die serie van die grote uh twintig te grote doeken.

Sander:

Panelen. Ja,

Jaap:

Maar

Sander:

boeken

Jaap:

dan zou

Sander:

zijn voor

Jaap:

dit

Sander:

dit.

Jaap:

en hier zou je dan zien dat hij niet meer op het nationale of het Slavische, maar puur op het humanitaire een menselijke zou gaan. En ja, dat uh, dat zijn schetsen gebleven, want hij heeft het niet kunnen voltooien. Ja, hij was vaak ziek in die tijd. En uh, nou ja, toen kwam de oorlog en toen hield alles op en hij overleed dus dat is jammer. We hebben die schetsen en we hebben die lezing en dat dat geeft toch heel aardig aan. Dat heeft men heel lang niet geweten. Die schetsen heeft de familie Mucha. Uh en ja, daar is een soort wa vaag interpretatie aan gegeven.

Sander:

Ah ja.

Jaap:

Maar ik heb teruggevonden dus in archieven die die lezing die hij op dat thema heeft en die is er dus voor geweest. Dus dat is heel duidelijk dat.

Sander:

Ja.

Jaap:

Hij heeft die gedachte had.

Sander:

Ja,

Jaap:

En uh toen uhm dat visualiseerde dus dat hoort eigenlijk bij elkaar. Dus dat kunnen we nu ook koppelen. Ik heb veel contact met de Tomoko Sato. Zij is uh uh de de curator van de Moga Foundation die zorgt voor tentoonstellingen. Die is erg geïnteresseerd in dat uh maconnieke achtergrond

Sander:

ja.

Jaap:

en ze motivering

Sander:

die.

Jaap:

om dat enigszins naar voren te brengen in de tentoonstelling. Daar waar hij dus de motivering vandaan haalde voor een deel van z'n werk.

Sander:

Ja,

Jaap:

En

Sander:

het

Jaap:

dit laatste werk helaas on vol. Onvoltooid is heel duidelijk 100% Mazowiecki geïnspireerd.

Sander:

kon.

Jaap:

Ha, dat het over. overtreedt die begrenzing ingen die hij in t begin had H Nationale regio.

Sander:

Ja, het is heel mooi. Het doet maar ook denken aan wat je in t begin al zei dat ie ha, hij heeft dat nationalistische, maar heeft ook dat h. Het betrekt ook de hele omgeving d'rbij. De Boheemse staat lam zeggen, maar hij heeft ook dat wereldlijke dus he, het overstijgt steeds dat individu en dat doet me dit ook weer zo aan denken dat.

Jaap:

Precies.

Sander:

Gaat om de de wereldomspannende broeder keten zoals ze dat dan uh mag ze niet noemen.

Jaap:

Het is een aantal keren in Parijs tentoonstelling geweest en uh daar is dat uh le pater waar ik het over had. Dat is dat onze vader niet.

Sander:

Ja, u.

Jaap:

Illustraties en die tekst.

Sander:

Ja, als

Jaap:

Katholieke

Sander:

we.

Jaap:

achtergrond in zit. Dat is aantal keren heruitgegeven en een paar jaar geleden is dat opnieuw in Parijs door een uitgeverij die met Grand Palais samenwerkt en de Reunion in de UH, de Musee National en de. Die hebben een uitgave gedaan. Een keurige reprint. Reprint is t. Maar d'r zijn drie uh inleidende studies bij hem. Eentje is van uh de curator Tomoko Sato. D'r is een Tsjechische kunsthistoricus die over het symbolisme in die tijd en het uh uh w reflecteert resonantie van z'n werk in in Bohemen doet. En de derde studie is van mijn hand en ik heb het puur over f moet gaan. Vrijmetselarij dus dan waar we nu zo over hebben die hele m. Als ze Nike carrière heb ik daar uh in woord naar voren gebracht. Het is overigens allemaal in het Frans, dat wel. Maar dat boek is op op uh uhm Amazon te koop. Als daar iemand belangstelling voor heeft dan kan die

Sander:

Af.

Jaap:

dat uh complete verhaal daar een beetje terugvinden.

Sander:

Ja dus. D t is alleen uh in een Franstalige uitgave.

Jaap:

Op dit moment

Sander:

Op dit moment. Ha ja

Jaap:

alleen maar in.

Sander:

en suite want iedereen de opent nu natuurlijk uh Amazon.com en bol.com zou de titel nog n keer willen noemen dat mensen dat meteen in kunnen tikken.

Jaap:

Ja, het heet uhm le parterre le grand oeuvre. Le avonds Bouchra

Sander:

Precies.

Jaap:

in. La Réunion de Musée National Grand Palais Fondation.

Sander:

Ja en l uh le patissier is l e p a2 r. Maar ik zal het ook in de ciao notes uh zetten. Een stoel. Ik een unicum. Ik wist niet dat het bestond, maar dat klinkt echt als een soort uh, fantastische samensmelting tussen het uh katholicisme en uh en de vrijmetselarij.

Jaap:

De dit werk is ze meerder keren uitgegeven, al in het verleden hoor. T is uh achttien uh 99 gepubliceerd in een soort luxe uit LA oplagen van 500 stukken in Parijs. De originele dingen zijn schaars en natuurlijk

Sander:

Ja

Jaap:

heel duur. Maar er zijn in de loop der tijden een aantal uh rip prints geweest van verschillende kwaliteit maten. Uh ik noem deze want hier zijn die studies bij en de bij geen enkele andere zit er een aparte studie waarop

Sander:

ja.

Jaap:

het MAS uniek uh bij geschreven is.

Sander:

Wat gaaf! Ik waag gesprek gesprekken. Een beetje afronden is nog iets waarvan je zegt van nou dit, hier moet het nog wel even over hebben.

Jaap:

Nou ja uh ik zou zeggen op internet vind je of op mega een hoop in middels uh een goeie website is uh uh van uh de foundation moet ga. Dat is

Sander:

Ja,

Jaap:

van een

Sander:

van.

Jaap:

familie is dit een hoop uh goeie en en uh betrouwbare informatie. Er zijn heleboel uh youtube filmpjes uh uh ja van verschillende kwaliteit. Er is genoeg over m te vinden. Uh wat ik net noemde. Dat zijn dus een serieuze publicatie met serieuze. Sommige zijn wat kort door de bocht, maar in is genoeg te vinden. En uh ja, probeer ze werken te zien en te ontdekken waar je wat maar ze niks in kan vinden. Want hij heeft ze heel wat weggewerkt zonder dat t meteen opvalt. Maar een ingewijde ziet er meer in en.

Sander:

Wat gaaf!

Jaap:

is leuk dat bijvoorbeeld het UH museum van de Vrijmetselaren in Den Haag heeft in de. Gaan gaanderij naar beneden een aantal foto's portretten van beroemde vrijmetselaars.

Sander:

En terecht en terecht als ik dit zo hoor. Gavia op. Ik wou. We hebben ontzettend veel geleerd vandaag. Ik heb heel veel geleerd en ik denk uh de luisteraar ook. Ik Uh ja. Ik wou je onwijs bedanken voor al die kennis die je aan ons hebt weten over te dragen. En uh ja ontzettend bedankt dat je hier wilde zijn.

Jaap:

Het was me een genoegen en ook bedankt voor de uitnodiging.

Sander:

Bedankt voor het luisteren naar deze aflevering van de Vrijmetselaars. Vanaf aflevering dertig is er van elke aflevering een transcriptie beschouwing. Deze is te vinden op de website van de vrijmetselaars. Ik vind het leuk als je contact met me Dat kan via het linkje achter de rode postbus bovenaan de show, noods via Instagram of via Facebook. Luister je graag naar de vraag? En waardeer je de afleveringen. Dan kan je nu ook een fooi geven. Dit kan via fooienpot. Punt. Com. Fooienpot is met dee van pot kas. Of klik op de Supporter show link onderaan de show notes. Tot de volgende aflevering.

People on this episode

Head Shot

Sander

Host

Podcasts we love

Check out these other fine podcasts recommended by us, not an algorithm.

Astonishing Legends Artwork

Astonishing Legends

Astonishing Legends Productions
Richard Hatem's Paranormal Bookshelf Artwork

Richard Hatem's Paranormal Bookshelf

Astonishing Legends Productions
Craftcast: The Freemasons Podcast Artwork

Craftcast: The Freemasons Podcast

United Grand Lodge of England
Know Thyself Artwork

Know Thyself

Know Thyself